Γεννήθηκε το 1809 στην Besançon, από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας, μάλιστα, του ήταν βαρελοποιός. Από τα πρώτα του χρόνια και κυρίως κατά την διάρκεια της περιόδου των σπουδών του, θα έρθει αντιμέτωπος με μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Θα κερδίσει όμως υποτροφία κι έτσι θα κατορθώσει να συνεχίσει τις σπουδές του.
Ήταν μέλος του γαλλικού κοινοβουλίου, και ήταν ο πρώτος που αυτοχαρακτηρίστηκε αναρχικός. Θεωρείται από τους σημαντικότερους αναρχικούς συγγραφείς και οργανωτές. Μετά τα γεγονότα του 1848, άρχισε να αυτοαποκαλείται φεντεραλιστής.
Ο Προυντόν ήταν τυπογράφος στο επάγγελμα, ο οποίος έμαθε μόνος του λατινικά, για να τυπώνει καλύτερα βιβλία σε αυτήν τη γλώσσα. Η γνωστότατη του φράση είναι ότι η ιδιοκτησία είναι κλεψιά, που περιέχεται στο πρώτο του μεγάλο έργο Περί ιδιοκτησίας (Qu'est-ce que la propriété? Recherche sur le principe du droit et du gouvernement), ( τι είναι η ιδιοκτησία; ) που εκδόθηκε το 1840.
Ένα σλόγκαν το οποίο ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να τον καθιστά ιδιαίτερο διάσημο, μιας και το ζήτημα της αμφισβήτησης της ατομικής (και όχι προσωπικής) ιδιοκτησίας παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ στους κόλπους του αναρχικού κινήματος, της αριστεράς και παρόμοιων ελευθεριακών προταγμάτων.
Υποστήριξε την ελεύθερη πίστωση και αντιπρότεινε ένα είδος αντιπραγματιστικής ανταλλαγής που ονομάστηκε μουτουαλισμός-σοσιαλιστική αγορά. Με σκοπό να υλοποιήσει το οικονομικό του μοντέλο, στα 1848, επιχειρεί την ίδρυση μιας Λαϊκής Τράπεζας.
Οι ενέργειές του όμως θα τον οδηγήσουν στη φυλακή.
Ο Προυντόν δεν χαίρει καμιάς (σχεδόν) εκτίμησης από τον αναρχικό-αντιεξουσιαστικό χώρο διεθνώς, Ήταν ο πρώτος όμως που χρησιμοποίησε τον όρο «αναρχικός» για να δηλώσει την αντίθεσή του σε κάθε εξουσία και κυβέρνηση. Οι ιδέες του περί θρησκείας, όσο σκληρές και να φαίνονται στον Ορθόδοξο χριστιανό, είναι δημιουργήματα του ιδεολογικού χριστιανισμού της δύσεως και ενός θεσμοθετημένου Χριστού όπως αυτός πλάστηκε από τους Πάπες και Καρδιναλίους του Παπισμού και από τους αυτόκλητους ερμηνευτές του θείου Λόγου και σωτήρες του Προτεσταντισμού. Η οργή του Προυντόν στο θρησκευτικό αυτό μοντέλο αποτυπώνεται στο κείμενο που ακολουθεί.
"Προσωπικά, πιστεύω πως το πρώτο καθήκον της σκέψης ενός ελεύθερου ανθρώπου, είναι να εξαφανίσει απ’ το μυαλό και τη συνείδησή του την ιδέα του θεού. Γιατί ο θεός, αν υπάρχει, είναι βασικά εχθρικός απέναντι στη φύση μας κι εμείς σε καμιά περίπτωση δεν εξαρτιόμαστε απ’ την εξουσία του. Αποκτούμε τη γνώση ανεξάρτητα απ’ αυτόν, την ευημερία ανεξάρτητα απ’ αυτόν και το κοινωνικό είναι ανεξάρτητα απ’ αυτόν. Κάθε βήμα στην πρόοδό μας, αντιπροσωπεύει μια ακόμα νίκη με την οποία εκμηδενίζουμε τη θεότητα.
Μην αφήνετε κανένα να λέει πως είναι άγνωστες οι θελήσεις του θεού. Γιατί τις ξέρουμε κι έχουμε δει αποδείξεις της αδυναμίας του θεού, αν όχι της ασθενικής του βούλησης, γραμμένες με γράμματα από αίμα.
Η λογική μου, που τόσο καιρό κρατήθηκε υποταγμένη, υψώνεται σιγά-σιγά για να φθάσει στο άπειρο. Με τον καιρό θα γίνω ολοένα και λιγώτερο ένας φορέας κακοτυχίας και διαμέσου της αναγέννησης της κατανόησής μου και της τελειοποίησης της ελευθερίας μου, θα εξαγνιστώ, θ’ εξιδανικεύσω το είναι μου και θα γίνω ο κύριος της δημιουργίας και ίσος με το θεό.
Μια και μόνο στιγμή καταστροφής, που ο Παντοδύναμος μπορούσε να έχει προλάβει αλλά δεν το έκανε, αποτελεί μια κατηγορία ενάντια στην προνοητική του φροντίδα κι αποκαλύπτει την ατέλεια της σοφίας του. Το πιο μικρό βήμα που κάνει ο άνθρωπος — αδαής, έρημος και προδομένος — προς το καλό, τον τιμά αφάνταστα.
Με ποιο δικαίωμα θα μπορούσε, ακόμα, ο θεός να μου πει: «Να είσαι αγνός όπως κι εγώ»; «Ψευδολόγο πνεύμα» θ΄ απαντούσα, «ηλίθιε θεέ, η βασιλεία σου ανήκει στο παρελθόν. Ψάξε να βρεις νέα θύματα ανάμεσα στα θηρία. Ξέρω πως δεν είμαι κι ούτε μπορώ ποτέ να γίνω αγνός κι εκτός απ’ αυτό, πως θα μπορούσα να είμαι, αν έγινα κατ’ εικόνα σου; Αιώνιε Πατέρα, Δία, Ιεχωβά, έχουμε μάθει να διακρίνουμε τους τρόπους σου. Είσαι, ήσουνα και θάσαι, εκείνος που φθονούσε τον Αδάμ και βασάνιζε τον Προμηθέα».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου