Τέως βασιλεύς Κωνσταντίνος ΙΙ - Η ιστορία των Ανακτόρων του Τατοϊου και οι βασιλικοϊ τάφοι

Βασιλικά Ανάκτορα Τατοϊου 1893

Το Τατόϊ, η αρχαία Δεκέλεια, βρίσκεται μόλις 15 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Στους πρόποδες της Πάρνηθας. Εχει συνδέσει το όνομά του με τα πρώην βασιλικά κτήματα στο Τατόι. Εκεί δηλαδή που ήταν η θερινή κατοικία της τέως βασιλικής οικογένειας.

Στο Τατόι γεννήθηκαν βασιλείς και φιλοξενήθηκαν εξέχουσες προσωπικότητες από τον Τσάρο Νικόλαο Β’ της Ρωσίας και τη θρυλική Σίσυ το 1867, ως την βασίλισσα Ελισάβετ του Ηνωμένου Βασιλείου και την πρώτη κυρία των ΗΠΑ Τζάκι Κένεντι.

Η ιστορία των Ανακτόρων

Βρισκόμαστε στο 1872 όταν ο τότε βασιλιάς της χώρας Γεώργιος Α’ αγοράζει έπειτα από προτροπή του Ερνέστου Τσίλλερ μια έκταση 20.000 στρεμμάτων στο Τατόι.

Ο θρυλικός αρχιτέκτονας επέμενε στην αγορά αυτή διότι οραματιζόταν ένα τεράστιο ανακτορικό συγκρότημα ανάλογο των Βερσαλλιών! Γρήγορα όμως απογοητεύτηκε καθώς ο τότε ο βασιλιάς απέρριψε τα σχέδιά του, αφού προόριζε την έκταση αυτή για τη δημιουργία ενός κτήματος αναψυχής της βασιλικής οικογένειας

Αυτό που ήθελε ο Γεώργιος Α’ ήταν η δημιουργία ενός τεράστιου τεχνητού δάσους, όπου μάλιστα δημιούργησε δύο τεχνητές λίμνες και απελευθέρωσε εκεί κόκκινα ελάφια από την Ουγγαρία.

Έτσι, ο Τσίλλερ σχεδίασε ένα απλό διώροφο σπίτι, που ο ίδιος χαρακτήρισε «ελληνοελβετικού ρυθμού», και το οποίο ολοκληρώθηκε το 1874 και αποτέλεσε την πρώτη εξοχική κατοικία της βασιλικής οικογένειας. Επρόκειτο για ένα διώροφο σπίτι πάνω σε ένα αρκετά υψηλό βάθρο, με έξι ανοίγματα στη μακρά του πλευρά και τρία στη στενή, αέτωμα κοσμημένο με ζωγραφικές παραστάσεις, καθώς και ανθέμια και ακροκέραμα στη δίρριχτη στέγη του.

Δέκα χρόνια αργότερα, ξεκινά η οικοδόμηση του νέου, κυρίως ανακτόρου από τον αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη. Κατ’ εντολή της βασίλισσας Όλγας, ο Μπούκης ταξίδεψε στη Ρωσία, όπου και αποτύπωσε μια αγροικία αγγλικού τύπου στο συγκρότημα ανακτόρων του Πέτερχοφ, που ανήκαν στον θείο της, τσάρο Αλέξανδρο τον Β.

Η βασιλική οικογένεια κατοίκησε για πρώτη φορά στα νέα ανάκτορα το 1889. Έκτοτε τα επισκεπτόταν κάθε χρόνο από τα τέλη Μαΐου μέχρι και λίγο πριν την έλευση του χειμώνα.

Στο τέλος του αιώνα, το ανάκτορο περιτριγυριζόταν ήδη από δεκάδες κτίρια, μεταξύ των οποίων συγκροτήματα εργατικών κατοικιών, ένα οινοποιείο, ένα βουτυροκομείο, αποθήκες, εργαστήρια και καταλύματα για τη φρουρά.

Μαγειρεία

Γκαράζ

Το 1917 κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυνάμεις της Αντάντ εισβάλουν με άγριες διαθέσεις στο κτήμα, το καταλαμβάνουν και εκδιώκουν με την βία τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο.

Στη διάρκεια της Β’ Ελληνικής Δημοκρατίας (1924 – 1935) μέρος των ανακτόρων μετατράπηκε σε μουσείο αφιερωμένο στη βασιλική δυναστεία. Παράλληλα εκείνη την περίοδο αποτέλεσε θερινή κατοικία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας.

Τον χειμώνα του 1941, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον χώρο του ανακτόρου έγιναν υπό τον Γεώργιο Β’ οι κρίσιμες συσκέψεις ενόψει της γερμανικής επίθεσης, αλλά και εκείνες που προηγήθηκαν της φυγής της βασιλικής οικογένειας στην Αίγυπτο, τη Ν. Αφρική και το Λονδίνο μετά την κατάρρευση του Μετώπου τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς.

Το Πάσχα του 1944 και ενώ η χώρα είχε βυθιστεί στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, φτάνουν στο κτήμα οι αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. Στην αρχή διατηρούν φιλική στάση απέναντι σε όλους τους κατοίκους. Μέχρι το φθινόπωρο το σύνολο του κτήματος λειτουργούσε πλέον υπό τις εντολές των ΕΑΜικών στελεχών. Το κεφάλαιο του εμφυλίου θα κλείσει με δραματικό τρόπο καθώς οι αντάρτες φεύγοντας εκτελούν τρεις εργάτες που θεωρήθηκαν συνεργάτες του εχθρού, ενώ πυρπολούν ένα μέρος του κτήματος.

Από το τέλος του 1948 η βασιλική οικογένεια του Παύλου και της Φρειδερίκης εγκαθίσταται μόνιμα στην έπαυλη του Τατοϊου, και την εγκαταλείπει οριστικά το πρωί του Αντικινήματος κατά της Χούντας, στις 13 Δεκεμβρίου 1967.

Λίγο πριν βγει το 1966, λέγεται πως μέσα στο ανάκτορο πραγματοποιήθηκαν δυο μυστικές συναντήσεις του Γεώργιου Παπανδρέου και του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, με στόχο την πτώση της κυβέρνησης των «αποστατών».

Το 1967 και αφού η χώρα έχει μπει στο «γύψο» της χούντας των Συνταγματαρχών, η βασιλική οικογένεια, μετά το αποτυχημένο αντικίνημα στις 13 Δεκεμβρίου εγκαταλείπει τα ανάκτορα και διαφεύγει στη Ρώμη. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά στην ιστορία τους που τα βασιλικά κτήματα στο Τατόι κατοικήθηκαν.

Την 1η Ιουνίου του 1973 η Δικτατορία καταργεί τη βασιλεία και το κτήμα περνά για πρώτη φορά στην κυριότητα του ελληνικού κράτους.

Στα χρόνια που ακολούθησαν και μέχρι το 2003 υπήρχε μια διαρκής δικαστική διαμάχη μεταξύ της τέως βασιλικής οικογένειας και του ελληνικού δημοσίου αφενός για την κυριότητα του κτήματος και αφετέρου για τους θησαυρούς που έκρυβε μέσα του.

Η κόντρα έφτασε μέχρι και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Εκεί ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος ισχυρίστηκε πως σε αντίθεση με τα χειμερινά ανάκτορα, τα ανάκτορα στο Τατόι, το Μον Ρεπό και το Πολυδένδρι αποτελούσαν ιδιωτική ιδιοκτησία της οικογένειάς του, η οποία δεν είχε προέλθει από τον θεσμικό ρόλο της και επομένως έπρεπε να αποζημιωθούν.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαίωσε τον Κωνσταντίνο και επιδίκασε στο Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει αποζημίωση ύψους 13,2 εκατ. ευρώ!

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ήρθε σε συμφωνία με την τέως βασιλική οικογένεια προκειμένου να της επιτραπεί να πάρει από το ανάκτορα διάφορα οικογενειακά κειμήλια και πολύτιμα αντικείμενα κίνηση που θεωρήθηκε μεγάλο πολιτικό και οικονομικό σκάνδαλο

Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής ο Κωνσταντίνος πήρε από το ανάκτορο του Τατοΐου εννέα κοντέινερ με μεικτό βάρος 32 τόνων σε έξι νταλίκες. Μέρος των πολύτιμων αντικειμένων λέγεται ότι ρευστοποιήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Christie’s το 2007.

Δημοσιεύματα της εποχής έκαναν λόγο για πίνακες μεγάλης αξίας και τα κοσμήματα των Ρομανόφ του 1830», που ήταν ένας πραγματικός θησαυρός.

Αξίζει να σημειωθεί πως όλα τα χρόνια της εγκατάλειψής του από το κράτος, το κτήμα ρήμαξε και είχε γίνει πόλος έλξης για κάθε λογής περιθωριακούς και χρυσοθήρες, οι οποίοι «μαγεμένοι«» από διάφορους μύθους έψαχναν στο κτήμα για σεντούκια γεμάτα χρυσές λίρες. Σε ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά περιστατικά, το 2006, συνελήφθησαν τέσσερα άτομα (τα τρία εκ των οποίων ένστολοι), που έψαχναν… χρυσές λίρες με τη βοήθεια ενός ανιχνευτή μετάλλων!

Το 2021 το κτήμα και οι βασιλικοί τάφοι παραδόθηκαν στις φλόγες της μεγάλης φωτιάς της Πάρνηθας ολοκληρώνοντας την καταστροφή της εγκατάλειψης

Σήμερα και παρά τα δεινά του στο ανάκτορο διασώζονται περίπου 17.000 αντικείμενα μικρότερης ή μεγαλύτερης αξίας – ανάμεσά τους και πολύτιμοι πίνακες.

Το Τατόι υπήρξε ο τόπος μεγάλων ιστορικών γεγονότων και αποφάσεων όπως η έξωση του Κωνσταντίνου Α’ το 1917, η αγωνία και ο θάνατος του Βασιλιά Αλέξανδρου, η απώλεια του Βασιλιά Παύλου. Άπειρες ήταν οι επίσημες και ανεπίσημες συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκεί και επηρέασαν την πορεία των εθνικών πραγμάτων της χώρας μας. Τρεις κυβερνήσεις ορκίστηκαν στο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου τον Αύγουστο του 1915, του Δημητρίου Ράλλη τον Νοέμβριο του 1920, και του Γεωργίου Παπανδρέου, τον Φεβρουάριο του 1964.

Στο βασιλικό κοιμητήριο, στο λοφίσκο Παλαιόκαστρο έχουν ενταφιαστεί από τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ των Ελλήνων και την Βασίλισσα Όλγα ως τον Βασιλιά Παύλο και την Βασίλισσα Φρειδερίκη.