Η μεγάλη φωτιά στη Σμύρνη (13-22 Σεπτεμβρίου1922)

"Η Σμύρνη σβήστηκε απο το χάρτη" έγραψαν οι New York Times και ήταν ακριβώς έτσι...

Αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι η  μεγάλη φωτιά άρχισε στις 13 του Σεπτέμβρη 1922  και διήρκεσε μέχρι που σε μεγάλο βαθμό έσβησε στις 22 Σεπτεμβρίου.

Αυτό συνέβη τέσσερις ημέρες αφού οι τουρκικές  δυνάμεις ανέκτησαν τον έλεγχο της πόλης στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, τελειώνοντας αποτελεσματικά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο.

Η έναρξη της φωτιάς όπως φαίνεται από το Bella Vista  13/9

Περίπου 50.000 -  400.000  Ελλήνων και Αρμενίων προσφύγων κατέκλυσαν  την προκυμαία προκειμένου να ξεφύγουν από τη φωτιά και αναγκάστηκαν να παραμείνουν εκεί κάτω από σκληρές συνθήκες για σχεδόν δύο εβδομάδες. 

Η συστηματική εκκένωση των Ελλήνων στην προκυμαία ξεκίνησε στις 24 Σεπτεμβρίου, στα πρώτα ελληνικά πλοία που είναι εγγεγραμμένα στο λιμάνι, υπό την εποπτεία της Allied αντιτορπιλικά. 

Περίπου 150.000 έως 200.000 Έλληνες εκκενώθηκαν, ενώ 30000 αρτιμελείς ΄Ελληνες και Αρμένιοι, απελάθηκαν στα βάθη της Τουρκίας όπου πέθαναν κάτω από σκληρές συνθήκες ή εκτελέστηκαν.

3000 χρόνια ελληνικής παρουσίας στην Ιωνία τελείωσαν απότομα.


Η πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς την ελληνική και την αρμενική συνοικία της πόλης.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου μετά την καταστροφή

Η φωτιά κατακαίει το αρμενικό νοσοκομείο, την αρμενική μητρόπολη και την αρμενική εκκλησία του Αγίου Στεφάνου μαζί με τους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί. Σταδιακά φωτιές ξεσπούν παντού στις ελληνικές γειτονιές, καταπίνοντας ανθρώπους και τόπους.  Για να διασφαλιστεί ότι το κακό θα ολοκληρωθεί, οι Τούρκοι ρίχνουν εμπρηστικές βόμβες σε σημαντικά ορόσημα της παράκτιας ζωής της πόλης, όπως το ιστορικό θέατρο της Σμύρνης, η ελληνική λέσχη (το Κλουμπ), το ξενοδοχείο «Κραίμερ» κ.ά.

Έλληνες στο «Κλουμπ» τις καλές ημέρες της Σμύρνης...

Οι μουσουλμανικές και εβραϊκές συνοικίες διέφυγαν τη βλάβη. 

 Τη νύχτα της 13ης Σεπτεμβρίου, και με τους πρόσφυγες που έφθαναν κοντά στο μισό εκατομμύριο να βρίσκονται παντού, ο ναύαρχος Μπροκ της Μεγάλης Βρετανίας έδωσε εντολή να σταλούν λέμβοι για να παραλάβουν κόσμο. Περίπου 20.000 κατάφεραν να ανέβουν στα πολεμικά πλοία. 

Τρεις μέρες αργότερα, εκείνο το φρικτό σαββατοκύριακο 16-17 Σεπτεμβρίου, χιλιάδες Αρμένιοι και Έλληνες, ηλικίας 17-45 ετών, οδηγήθηκαν σε πορείες θανάτου προς την ενδοχώρα. Θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου και η αναχώρησή τους απαγορεύτηκε επί ποινή θανάτου.

«Εκτός από την άθλια τουρκική συνοικία, η Σμύρνη έπαψε να υπάρχει [...] το πρόβλημα των μειονοτήτων έχει λυθεί εκεί μια για πάντα [...] Δεν μένει καμία αμφιβολία για τα αίτια της πυρκαγιάς [...] Τον δαυλό τον άναψαν στρατιώτες του τουρκικού στρατού». έγραψε η
Daily Telegraph  στις 16 Σεπτεμβρίου 1922

Η πόλη μετά την φωτιά

Παρά τους  ισχυρισμούς της τουρκικής πλευράς,  σχετικά με το ποιος ήταν υπεύθυνος για την πυρκαγιά,   οι  πολυάριθμες μαρτυρίες  αυτοπτών μαρτύρων των ένστολων Τούρκων στρατιωτών  να βάζουν φωτιά στα ελληνικά και τα αρμενικα  σπίτια και επιχειρήσεις,  δεν αφήνουν καμμιά αμφιβολία...


Μια σειρά από μελέτες έχουν δημοσιευθεί σχετικά με την πυρκαγιά της Σμύρνης και όλες κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα. Ο τουρκικός στρατός έκαψε συστηματικά τη Σμύρνη εκτελώντας εντολές  και σκότωσε όλους τους ΄Ελληνες και Αρμενίους κατοίκους 


Το πρωτοσέλιδο των New York Times έγραφε 

The headline of the New York Times  report of the fire on September 17, 1922

Η μεγάλη επιχείρηση εκκένωσης της προκυμαίας της Σμύρνης και της πόλης ολόκληρης από το ελληνικό και το αρμενικό στοιχείο, άρχισε ουσιαστικά την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου, χάρη στην πρωτοβουλία του μεθοδιστή πάστορα από τη Νέα Υόρκη Έιζα Τζένινγκς, στελέχους της ΧΑΝ Σμύρνης που εμπνεύστηκε και υλοποίησε την Αμερικανική Επιχείρηση Αρωγής σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Όλοι αυτοί φορτώθηκαν στα πλοία και έφυγαν αφήνοντας πίσω τους τη μεγάλη πατρίδα και το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας.

Έως τις 30 Σεπτεμβρίου όλοι οι Έλληνες που δεν ανήκαν στην κατηγορία των αιχμαλώτων πολέμου, ακόμα και οι Οθωμανοί υπήκοοι, αλλά μόνον με κανονικά διαβατήρια, διατάχτηκαν από τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τον τόπο. Σε διαφορετική περίπτωση θα οδηγούνταν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.

Στη μητέρα-πατρίδα, η εγκατάστασή τους δεν έγινε με τους καλύτερους οιωνούς. Κι όμως, εκείνοι στην πορεία των χρόνων απέδειξαν την ικανότητά τους να ριζώνουν και να προκόβουν. 


Σπάνιο βίντεο απο τη φωτιά στη Σμύρνη