Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπογράφεται στην Αθήνα η διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τον αγωγό East-Med. Προφανώς ο οργασμός διπλωματικών και νομοθετικών διεργασιών των τελευταίων ημερών σχετικά με την υπογραφή πυροδοτήθηκε λόγω του memorandum που υπέγραψε η Άγκυρα με την παραπαίουσα κυβέρνηση της Τρίπολης σχετικά με τις ΑΟΖ.
Την καλοστημένη προπαγάνδα εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης που παρουσιάζει την εξέλιξη σχετικά με τον East-Med ως θετική οφείλουμε όμως να την αναλύσουμε και να θέσουμε υπόψη του υποψιασμένου αναγνώστη την πραγματικότητα, καθώς ο ελληνικός λαός δεν πρέπει να ακούει παραμύθια και να νανουρίζεται στην ζεστή αγκαλιά των βαστάζων της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών.
Τα ερωτήματα που θέτουμε είναι απλά: Ποιόν διασφαλίζει ο αγωγός; Αποτελεί ο East-Med γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό εργαλείο για την επίτευξη καθοριστικών στόχων ή είναι εμπορικής σημασίας επένδυση; Δύναται ο αγωγός να αναχαιτίσει την τουρκική επιθετικότητα, προκλητικότητα και τις αναθεωρητικές τάσεις της Άγκυρας;
Εκ προοιμίου τονίζουμε ότι ο μόνος αγωγός που είχε ουσιαστικό νόημα για την Ελλάδα ήταν ο South-Stream, το νότιο ισοδύναμο του North-Stream, που θα ξεκινούσε από την Ρωσία και μέσω Μαύρης Θάλασσας και Πλόβντιβ Βουλγαρίας θα κατέληγε στην Αλεξανδρούπολη. Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες μέσω των υποτακτικών τους κυβερνήσεων στην Ελλάδα και Βουλγαρία κατόρθωσαν να ματαιώσουν, να ακυρώσουν αυτό τον αγωγό που θα προμήθευε ρωσικό φυσικό αέριο στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη. Ομοίως μέσω των δουλοπρεπών κυβερνήσεων Ελλάδας και Βουλγαρίας ματαιώθηκε και ο αγωγός ρωσικού πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Αντ’ αυτών προωθήθηκε ο αγωγός TANAP (Trans Anatolian Pipeline) που θα προμηθεύει με φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω Τουρκίας, την Ελλάδα και στην συνέχεια μέσω του αγωγού TAP (Trans Adriatic Pipeline) την Κεντρική Ευρώπη.
Στον αγωγό TANAP-TAP όμως ρόλο κλειδί παίζει η Τουρκία και όχι η Ελλάδα, με όλες τις γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Η Ρωσία στην ματαίωση του South-Stream αντέδρασε με την πρόταση της για τον αγωγό Turkish-Stream, ο οποίος μέσω Τουρκίας, Ελλάδας ή Βουλγαρίας, Σκοπίων, Σερβίας και Ουγγαρίας θα προμηθεύει με φυσικό αέριο τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, θυμίζουμε ότι ήδη ξεκίνησε η κατασκευή αυτού του αγωγού.
Η Ελλάδα προφανέστατα θα πρέπει να αντιταχθεί σε οτιδήποτε αναδεικνύει την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ήτοι σαφέστατα θα πρέπει να εξουδετερώσει στο πλαίσιο του εφικτού τα σχέδια της Άγκυρας να καταστεί ενεργειακός διάδρομος, κόμβος προς την Ευρώπη. Το ενεργειακό στρατηγικό σχέδιο της Τουρκίας αποδίδει μείζονα σημασία, δίνει έμφαση, σε ένα βασικό άξονα: Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας σε ένα ενεργειακό κέντρο, σε έναν σημαντικό ενεργειακό κόμβο με στόχο την ενεργειακή και όχι μόνο ηγεμονία στην περιοχή.
Ο αγωγός East-Med (Eastern Mediterranean Pipeline) θα μεταφέρει ισραηλινό και κυπριακό φυσικό αέριο από τα υποθαλάσσια κοιτάσματα αυτών των δυο χωρών προς την Ευρώπη. Η αφετηρία του αγωγού θα είναι τα κοιτάσματα Λεβιάθαν του Ισραήλ προς το Βασιλικό της Κύπρου, όπου θα ενσωματώνεται το κυπριακό φυσικό αέριο, και από εκεί θα συνεχίζει την όδευση του προς τις ακτές της Κρήτης και ακολούθως μέσω της Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας προς την Ιταλία, μέσω του διασυνδετηρίου αγωγού IGI-Poseidon (Interconnection Greece Italy). Το κόστος κατασκευής του αγωγού μήκους 1.900 χλμ έως την Ιταλία, με ετήσια δυναμικότητα 10 εκ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, υπολογίζεται σε περίπου 6,5 δις ευρώ και θα απαιτηθούν 7 έτη για να τεθεί σε εμπορική λειτουργία. Πρακτικά, εφόσον επιβεβαιωθούν στην πράξη οι εκτιμήσεις για τα ανακτήσιμα αποθέματα της Κύπρου και του Ισραήλ, ο East-Med θα καλύπτει στο μέλλον έως το πολύ 10% των ετήσιων αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο.
Ο αγωγός East-Med λοιπόν ξεκινώντας από το Ισραήλ θα περνάει απλώς από την χώρα μας για να προμηθεύει στην Ευρώπη αέριο κατά κύριο λόγο ισραηλινών συμφερόντων, καθώς η δυναμικότητα των κυπριακών υποθαλασσίων κοιτασμάτων υπολείπεται κατά πολύ των ισραηλινών, αφήνοντας τα όποια ελληνικά κοιτάσματα αερίου στην άκρη. Ο East-Med σύμφωνα με τους ειδήμονες είναι υψηλού κόστους κατασκευής και δεν μπορεί να καταταχθεί σε μια εμπορικής φύσεως θετική επένδυση, εξ άλλου στην περιρρέουσα κυβερνητική προπαγάνδα δεν συναντάμε δηλώσεις ή σχόλια για τα οικονομικά οφέλη της επένδυσης.
Ως γνωστόν οι αγωγοί φυσικού αερίου χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος επένδυσης και πολύ χαμηλό κόστος λειτουργίας, που σημαίνει ότι είναι επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου και όχι εντάσεως εργασίας. Τουτέστιν οι αγωγοί κατά την διάρκεια λειτουργίας τους δεν προσφέρουν θέσεις εργασίας, παρά μόνον πολύ λίγες εξειδικευμένες. Η απόδοση της επένδυσης είναι μακράς χρονικής διάρκειας και συνεπακόλουθα οι αβεβαιότητες και τα ρίσκα της επένδυσης υψηλά. Η ανάκτηση της επένδυσης για αγωγούς φυσικού αερίου ως εκ τούτου πρέπει να βασίζεται σε συμφωνίες μακράς χρονικής περιόδου και κυρίως σε απρόσκοπτη λειτουργία.
Τα ανωτέρω συγκλίνουν μετά παρρησίας στην υπόθεση ότι η αξία του αγωγού θα πρέπει να είναι κυρίως γεωπολιτικής-γεωστρατηγικής σημασίας για τους συμμετέχοντες στην διακρατική συμφωνία East-Med. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι τα συμφέροντα των συμμετεχόντων επικαλύπτονται και θα αλληλοϋποστηριχτούν σε περίπτωση προκλητικών ενεργειών από τρίτους, ενώ και οι στρατιωτικοί συνασπισμοί στους οποίους ανήκουν θα συνδράμουν σε περίπτωση αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων των συμμετεχόντων στην διακρατική συμφωνία . Είναι όμως έτσι;
Στο ερώτημα αυτό απάντησε στυγνά και ομολογουμένως ειλικρινέστατα ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα Yossi Amrani: «Σύμφωνα με την ισραηλινή εμπειρία δεν πρέπει να αναθέτεις σε κανέναν άλλο τα εθνικά συμφέροντα ή την εθνική σου άμυνα. Η φιλία και συμμαχία είναι φυσική. Δεν μπορών να μιλήσω για άλλες χώρες. Μπορώ απλά να μοιραστώ την ισραηλινή εμπειρία. Μεριμνούμε μόνο για τα δικά μας συμφέροντα». Απλά και ξάστερα το Ισραήλ μέσω του πρέσβη του μας διαμήνυσε ότι σε περίπτωση που η Τουρκία δεν περιοριστεί στην πολιτική ρητορική και εφαρμόσει σε πρακτικό στρατιωτικό επίπεδο το γεωπολιτικό της δόγμα, τότε να μην αναμένουμε κάποια βοήθεια από το ιουδαϊκό κράτος.
Η στάση της Ιταλίας, η οποία θα συμμετάσχει στον East-Med στο τελευταίο στάδιο διασύνδεσης, είναι αντίστοιχη του Ισραήλ και ενδοτική έναντι της τουρκικής προκλητικότητας. Εξ άλλου όταν γεωτρύπανο της ιταλικής εταιρίας εξόρυξης ENI απειλήθηκε από τουρκικά πολεμικά στην ΑΟΖ της Κύπρου, η ιταλική κυβέρνηση αντί να στείλει το πολεμικό ναυτικό για την υπεράσπιση του προτίμησε να διατάξει την επιστροφή του στην Ιταλία.
Όσον αφορά το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, είναι γνωστό ότι η Ελλάδα τα χρόνια μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου έχει βασίσει στον υπέρτατο βαθμό την αποτρεπτική της προσπάθεια και ικανότητα έναντι της Τουρκίας στην συμμετοχή της στην Συμμαχία και στον πάντα ύποπτο, ανθελληνικό και δήθεν μεσολαβητικό ρόλο της Ουάσιγκτον. Τα αποτελέσματα αυτής της κοντόφθαλμης πολιτικής τα γνωρίζουμε όλοι. Γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου, αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και Κύπρου.
Το ΝΑΤΟ δεν είναι σε θέση, ούτε βέβαια επιθυμεί να ικανοποιήσει τις όποιες ελληνικές προσδοκίες για την αντιμετώπιση της κυρίαρχης τουρκικής απειλής που αφορά την εδαφική μας ακεραιότητα. Παρέμβαση του ΝΑΤΟ υπέρ των εθνικών ή ενεργειακών μας συμφερόντων δεν υπήρξε ποτέ, ούτε πρόκειται να υπάρξει. Η προσδοκία ότι η Ατλαντική Συμμαχία μπορεί να προσφέρει ή να συνεισφέρει εγγύηση των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων μας έναντι της Τουρκίας είναι φενάκη, είναι μια ψευδαίσθηση. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιένς Στόλτενμπεργκ επανειλλημένα έχει δηλώσει ότι τα ελληνοτουρκικά ζητήματα δεν αποτελούν και ζητήματα της Συμμαχίας, είναι διμερείς διαφορές. Θυμίζουμε ότι όλες οι κρίσεις και οι συγκρούσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σημειώθηκαν με την Ελλάδα μέσα στο ΝΑΤΟ και με την ενθάρρυνση και σε στενό συντονισμό της Άγκυρας με τις ηγέτιδες δυνάμεις της Συμμαχίας.
Επομένως είναι ξεκάθαρο ότι ο East-Med πέραν του ότι δεν κατατάσσεται σε μια εμπορικής φύσεως θετική επένδυση για την Ελλάδα, δεν εξασφαλίζει ούτε ως γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό εργαλείο την Ελλάδα από την τουρκική προκλητικότητα και τον νεοοθωμανικό επεκτατισμό. Η Τουρκία δηλώνει αποφασισμένη να αποτρέψει την λειτουργία του αγωγού και αναγκάζει την Ελλάδα η οποία διαπνέεται από φοβική υποχωρητικότητα να δηλώσει ως έσχατο σημείο διπλωματικής άμυνας την πιθανότητα συνεκμετάλλευσης των ενεργειακών πόρων του Αιγαίου ή προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να οριοθετήσει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στην περιοχή. Το θέμα της συνεκμετάλλευσης προφανώς οδηγεί σε πράξη εσχάτης προδοσίας, είναι όμως πολύ πιθανή η προσφυγή στην Χάγη, εφόσον υπάρξει συνυποσχετικό με την Τουρκία. Όμως η Χάγη θα λάβει υπόψη και την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή την σχέση της τεράστιας ακτής της Τουρκίας με το μικρό Καστελόριζο και άλλες μικρές νησίδες της περιοχής.
Το αποτέλεσμα θα είναι το νομικά έωλο memorandum Τουρκίας-Λιβύης να πάρει σάρκα και οστά με νομική κατοχύρωση από το Διεθνές Δικαστήριο. Εξ άλλου για αυτό τον λόγο η Άγκυρα τα πολλά τελευταία χρόνια παρουσιάζει συνεχώς στους χάρτες της το Καστελόριζο χωρίς υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, πιστεύοντας ότι στην περίπτωση αυτού του νησιού έχει ισχυρή νομική θέση.
Το ερώτημα που προκύπτει εκ της ανωτέρω ανάλυσης δεν είναι αν ο East-Med προσφέρει γεωπολιτικά-γεωστρατηγικά οφέλη ή επενδυτικά, που δεν το κάνει, το ζήτημα είναι, πρώτον, αν είμαστε προετοιμασμένοι να υπερασπιστούμε χωρίς προστάτες τον αγωγό και, δεύτερον, αν είμαστε διατεθειμένοι να υπερασπιστούμε έναν αγωγό ισραηλινών κυρίως συμφερόντων.
Η Ελλάδα ακολουθώντας επί δεκαετίες μια αποτυχημένη αμυντική πολιτική, απαξιώνοντας την στρατιωτική της ικανότητα και επαφιόμενη στην προστασία των δήθεν συμμάχων έχει περιέλθει σε μια κατάσταση ύψιστης στρατηγικής μεταβλητότητας. Εάν δεν ληφθούν σοβαρές εθνικές αποφάσεις, ο αγωγός East-Med δεν συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πολεμικής αντιπαράθεσης και ακρωτηριασμού εθνικού εδάφους.
Αναδημοσίευση άρθρου του Γ. Λιναρδή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου