"Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις περιβάλλουσιν από της 05,30 ώρας της σήμερον
τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου.
Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους"
Πρώτον πολεμικόν ανακοινωθέν
Πρωι 28ης Οκτωβρίου 1940
Ο δημοσιογράφος του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, Κώστας Σταυρόπουλος το μεταδίδει από το ραδιόφωνο
Ο δημοσιογράφος του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, Κώστας Σταυρόπουλος το μεταδίδει από το ραδιόφωνο
Τα χαράματα της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου και συγκεκριμένα στις 3 το πρωί, ο πρέσβης της Ιταλίας Εμανουέλε Γκράτσι επιδίδει τελεσίγραφο στον Ιωάννη Μεταξά, με το οποίο του γνωστοποιεί την πρόθεση της Ιταλίας να καταλάβει θέσεις εντός της ελληνικής επικράτειας, συνοδευόμενο από τη δήλωση ότι, αν η Ελλάδα δεν συμμορφωθεί εντός 3 ωρών, ο ιταλικός στρατός θα εισβάλλει στο ελληνικό έδαφος.
Η απάντηση του 'Eλληνα πρωθυπουργού (Alors,c’est la guerre : Λοιπόν έχουμε πόλεμο), που έμεινε στην ιστορία ως το ΟΧΙ του Μεταξά, εξέφρασε τη θέληση του ελληνικού λαού να μην υποταχθεί.
"Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την
ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα
και την τιμήν της.
Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν
ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία μη
αναγνωρίζουσα εις ημάς να ζήσωμεν ως ελε
ύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην
πρωινήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του
Εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής β
ούλησιν και ότι προς κατάληψιν αυτών η κί
νησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην
πρωινήν.
ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία μη
αναγνωρίζουσα εις ημάς να ζήσωμεν ως ελε
ύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην
πρωινήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του
Εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής β
ούλησιν και ότι προς κατάληψιν αυτών η κί
νησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην
πρωινήν.
Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρεσβευτήν ότι
θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ' εαυτό και τον
τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν
πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.
θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ' εαυτό και τον
τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν
πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.
Έλληνες, τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι
είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της
ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι
προπάτορές μας.
είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της
ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι
προπάτορές μας.
Όλον το Έθνος θα εγερθή σύσσωμον.
Αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα
παιδιά μας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
παιδιά μας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
Νυν υπέρ πάντων ο αγών".
Διάγγελμα Πρωθυπουργού Ι. Μεταξά
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο Ι. Μεταξάς από το φθινόπωρο του 1936 είχε προβλέψει τα γεγονότα και είχε αναφερθεί σε αυτά σε συνεδρίαση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η Ελλάδα του 1940 ήταν μια χώρα αξιόμαχη με έναν στρατό αναδιοργανωμένο εκ βάθρων απο το Μεταξικό καθεστώς και άλλωστε η " γραμμή Μεταξά " απο μόνη της πιστοποιεί τη σπουδή με την οποία το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είχε προετοιμαστεί για τον πόλεμο.
ΣΤΙΣ 22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 ο υπουρ γός των εξωτερικών της Ιταλίας κόμης Τσιάνο, έγραφε στο ημερολόγιο του:
«Ο Ντούτσε επανέρχεται. Συνέταξε μια επιστολή δια τον Χίτλερ επί της γενικής καταστάσεως. Υπαινίσσεται επίσης εις αυτήν την επικειμένην ενέργεια μας εις την Ελλάδα, αλλά δεν καθορίζει ούτε την μορφήν ούτε την ημερομηνίαν, διότι φο βείται μήπως τον σταματήσουν δια μίαν ακόμη φοράν. Πολλαί ενδείξεις μας κάνουν να πιστεύσουμε ότι εις το Βερολίνον δεν βλέπουν με πολύ ενθουσιασμό την πορεία μας προς Αθήνας. Η ορισθείσα τώρα ημερομηνία είναι η 28η Οκτωβρί ου... Αρχίζω να συντάσσω το τελεσίγρα φο, το οποίον ο Γκράτσι θα επιδώσει εις τον Μεταξά εις τας 2 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου. Φυσικά είναι ένα κείμενον το οποίον δεν αφήνει διέξοδον εις την Ελλάδα. Ή θα δεχθεί κατάληψιν ή θα υποστεί επίθεση...».
Την ίδια μέρα (22 Οκτωβρίου) ο Τσιά νο έστειλε προς τον τοποτηρητή της Αλβανίας Γιακομόνι το ακόλουθο σήμα:
«Ημερομηνία ωρίσθη η 28η Οκτωβρίου. Ανάγκη όπως μεταθέσητε δια την 26ην τα ορισθέντα επεισόδια...». Και ο Γιακομόνι την επομένη ανακοίνωσε στον Μπενίνι υφυπουργό επί των Αλβανικών υποθέσεων, ότι αποφάσισε όπως: την εσπέρα της 25ης Οκτωβρίου εκραγεί βόμ βα στο λιμάνι της Αυλώνος, την πρωία της 26ης γίνει εικονική επίθεση εναντίον Ιταλικού συνοριακού Φυλακίου στην περιοχή Κορυτσάς και την αυγή της 27ης ριφθούν προκηρύξεις στο αλβανικό έδαφος από
υποτιθέμενο Ελληνικό η αγγλικό αεροπλάνο.
Στις 23 Οκτωβρίου 1940 ο Έλληνας Πρεσβευτής στην Ρώμη, θαυμάσια πληροφορημένος τηλεγραφούσε στην Ελληνι κή κυβέρνηση ότι: «κατά πληροφορίες στρατιωτικής πηγής, η εναντίον της Ελλάδος ενέργεια έχει προσδιορισθεί για τις 25 έως 28 Οκτωβρίου...».
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε τον ενθουσιασμό και τον πόθο που διακατείχε τους Έλληνες στο κάλεσμα της πατρίδος να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο πεδίο της μάχης παρά τα πενιχρά μέσα που διέθετε η Ελλάδα.
Ποτέ πριν οι Έλληνες δεν έσπευσαν στο μέτωπο με τόσο ενθουσιασμό. Χαρακτηριστικές είναι φωτογραφίες της εποχής στις οποίες παρατηρούμε τους Έλληνες με το χαμόγελο στα χείλη και με υψηλό ηθικό να τρέχουν να στρατευθούν για να υπερασπίσουν τα ιδανικά της φυλής μας.
Ήταν σαν ένα πανηγύρι…
Χρυσές, ἔνδοξες οἱ σελίδες τῆς ἐποποιΐας τοῦ ᾿40. Δύο τείχη ἀπόρθητα, δύο κάστρα ἀπρόσβλητα, κυματοθραῦστες τοῦ ἰταλικοῦ σμήνους, ἡ Πίνδος καί ἡ Ἤπειρος. Τό ἀπόσπασμα Πίνδου μέ διοικητή τόν συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη καί ἡ 8η Μεραρχία Ἠπείρου μέ διοικητή τόν ὑποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμῆτρο ὄρθωσαν τό ἀνάστημά τους, ἀνέμισαν τό σπαθί τους καί μέ τήν πεισματική τους ἀντίσταση, τίς ἀξιοσημείωτες ἐπιτυχίες τους βροντοφώναξαν στούς εἰσβολεῖς πώς δέν θά περάσουν, δέν θά πατήσουν τήν ξένη γῆ, τά πάτρια χώματα πού δέν τούς ἀνήκουν, δέν τούς γνωρίζουν.
Στο μέτωπο της Ηπείρου, η VIII Μεραρχία πέτυχε να συγκρατήσει τον αντίπαλο και να συντρίψει τις επανειλημμένες ισχυρές επιθέσεις του.
Οι πρώτοι νεκροί του πολέμου
 |
| Στρατιώτης Βασίλειος Τσιαβαλιάρης 28-10-1940. |
Ο Βασίλειος Τσιαβαλιάρης από την Πιαλεία Τρικάλων ήταν σύμφωνα με τις μαρτυρίες και όλα τα στοιχεία της εποχής, ο πρώτος πεσών στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Η σφαίρα τού Ιταλού στρατιώτη τόν βρήκε στό μέτωπο καί τόν σκότωσε, στίς 5 τό πρωί τής 28ης Οκτωβρίου, στο 21ο φυλάκιο τής Πίνδου στο 51 Σύνταγμα το οποίο είχε σχηματισθεί από Θεσσαλούς στά ελληνοαλβανικά σύνορα.
 |
 |
| Ὑπολοχαγὸς Αλέξανδρος Διάκος 1-11-1940 |
Την 1η Νοεμβρίου 1940 σκοτώθηκε ο πρώτος έλληνας αξιωματικός του στρατού ξηράς υπολοχαγός του 4ου ΣΠ απο τη Χάλκη Δωδεκανήσου Αλέξανδρος Διάκος μαχόμενος ηρωικά στο ύψωμα Τσούκα (υψ 1157) ανατολικά του χωριού Φούρκα.
Κατά τη μάχη αυτή, λίγο αργότερα σκοτώθηκε κι ο αντικαταστάτης του έφεδρος Ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας, απο τα Βάνια Τρικάλων και 4 ακόμα στρατιώτες.
 |
Εφεδρος Ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας 1-11-1940
|
Το μεγαλείο της Ελληνικής Ψυχής
μέσα από τα τηλεγραφήματα της εποχής
Οι Διεθνείς αντιδράσεις
Η άρνηση της Ελλάδας να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της Ιταλίας προκάλεσε μεγάλη έκπληξη στον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ιταλία. Η αξιοσύνη και η λεβεντιά των Ελλήνων άσκησε τεράστια επίδραση στη ψυχολογία των λαών και είναι από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σημασία του ελληνο-ιταλικού πολέμου συνίστατο κυρίως στον αντίκτυπο που είχε στον κόσμο γενικά.
Ήταν το παράδειγμα μιας φτωχής χώρας που πολέμησε για την τιμή και την αξιοπρέπειά της καθώς και για βασικές αξίες του πολιτισμένου κόσμου, γεγονός που έδινε θάρρος στους χειμαζόμενους λαούς που είχαν χάσει την ελευθερία τους. Οι απόψεις των Άγγλων στρατιωτικών αρχικά ήταν απαισιόδοξες σχετικά με την δυνατότητα αποτελεσματικής αντίστασης από τον Ελληνικό στρατό. Δόθηκαν έτσι οδηγίες στον τύπο να μην καλλιεργούνται μεγάλες προσδοκίες για την Άμυνα της Ελλάδος, προς αποφυγή απογοήτευσης σε περίπτωση κάμψης της χώρας.
Ακόμη και ο Μεταξάς στο προσωπικό του ημερολόγιο στην 29 Οκτωβρίου 1940 γράφει: «Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξη κοινή γνώμη».
8.500 Ἕλληνες στρατιῶτες, πεσόντες στὶς μάχες κατὰ τῶν Ἰταλῶν εἰσβολέων τὸ 1940, κεῖνται ἄθαφτοι ἀκόμα στὰ ἐδάφη τῆς Βορείου Ἠπείρου.
Οἱ Ἕλληνες τῆς περιοχῆς ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια ἐπιζητοῦν ἐπίμονα τὴν δημιουργία ὀργανωμένων νεκροταφείων ὡς ἐλάχιστη προσπάθεια ἀπόδοσης τοῦ πρέποντος φόρου τιμῆς στοὺς πεσόντες στρατιῶτες ἀλλὰ καὶ ὡς ἐλάχιστη ἠθικὴ ὑποχρέωση ἀπέναντι στοὺς ἥρωες αὐτοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, οἱ ὁποῖοι ἔγραψαν μὲ τὸ αἷμα τους μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ ἔνδοξες σελίδες τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς ἱστορίας.
Οἱ προσπάθειες αὐτὲς ὅμως σκοντάφτουν ἐπάνω στὴν πάγια ἀδιαλλαξία τῆς ἀλβανικῆς πολιτικῆς, ἡ ὁποία, στὸ πλαίσιο τῆς γενικότερης στρατηγικῆς συρρικνώσεως καὶ περιορισμοῦ τῆς ἑλληνικῆς κοινότητος μέσω τῆς συνεχοῦς καταπατήσεως τῶν δικαιωμάτων της, προέβαλε ἐμπόδια, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ νεκροὶ νὰ παραμείνουν ἄταφοι για 70 και πλέον χρόνια... Ο ηρωικός αγώνας της Ελλάδος εναντίον του Άξονα, κατά τους 7 συνολικά μήνες του ελληνοϊταλικού και του ελληνογερμανικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940- 31 Μαΐου 1941) αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Έχει όμως και ιστορική σημασία ευρύτερη, γιατί επηρέασε πολλαπλά την εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συνέβαλε κρίσιμα στην έκβασή του.
Αὐτοκτόνησε στὶς 18-4-1941, για να μην υπογράψει αυτός το πρωτόκολλο παράδοσης της Ελλάδος, εν ὄψει τῆς καταρρεύσεως τοῦ μετώπου καὶ τῆς καταλήψεως τῆς χώρας ἀπὸ τοὺς Γερμανούς
Αὐτοκτόνησε στὶς 23-4-1941, μὴ ἀνεχόμενος τὴν παράδοσι τῶν πυροβόλων τῆς Μοίρας του στος Γερμανούς.
Η πρώτη παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου
28 Ὀκτωβρίου 1941: Οἱ Ἀθηναῖοι ἑορτάζουν τὸ ΟΧΙ ἀψηφώντας τοὺς κατακτητές.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου