Το δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο από 15-22 Ιανουαρίου του 1950, αποτέλεσε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια της Λευκωσίας για διεθνοποίηση του αιτήματος της Ένωσης, αποτελώντας συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η απόφαση για διενέργεια του δημοψηφίσματος είχε ως στόχο να λειτουργήσει λίγο πολύ ως μοχλός πίεσης προς την Αθήνα, που τη δεδομένη χρονική στιγμή ήταν επιφυλακτική ως προς τη διεθνοποίηση του ζητήματος.
Η ιδέα για διενέργεια δημοψηφίσματος ανακοινώθηκε από το ΑΚΕΛ και εντασσόταν στο πλαίσιο της νέας πολιτικής του για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Μία θέση διαφορετική αν λάβει κάποιος υπόψη τη θέση του κόμματος μέχρι και το καλοκαίρι του 1949 για Αυτοκυβέρνηση-Ένωση.
Την ιδέα για το δημοψήφισμα υλοποίησε η Εκκλησία της Κύπρου με την Ιερά Σύνοδο, σε συνεδρία της στις 18 Νοεμβρίου 1949. Πιο συγκεκριμένα, εκεί, η Ιερά σύνοδος, αποφάσισε τη διενέργεια δημοψηφίσματος ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β’ ζήτησε από τον Βρετανό κυβερνήτη Andrew Wright όπως η αποικιακή κυβέρνηση αναλάβει τη διοργάνωσή του.
Ακολούθησε η άρνηση του κυβερνήτη, με την αποικιακή κυβέρνηση να διαμηνύει πως δεν τίθεται ζήτημα αλλαγής του καθεστώτος στην Κύπρο και το όποιο αποτέλεσμα τυχόν δημοψηφίσματος δεν θα είχε καμία απολύτως σημασία.
Πέραν όμως της άρνησης της αποικιακής κυβέρνησης, ο Αρχιεπίσκοπος με εγκύκλιό του προς τον λαό ανακοίνωσε την απόφαση για διενέργεια δημοψηφίσματος.
Στην εγκύκλιο αναφερόταν χαρακτηριστικά:
«Κυπριακέ λαέ, καλείσαι όπως ηνωμένος και αδιάσπαστος επιτελέσεις και τώρα το προς την δούλην πατρίδα σου καθήκον μετ' ενθουσιασμού. Δι' Ενωσιν και μόνον Ενωσιν ηγωνίσθης επί τόσα έτη. Ενωσιν και μόνον Ενωσιν καλείσαι να επισφραγίσεις διά της ψήφου σου. Εμπρός Κύπριοι, όλοι εις τα επάλξεις διά την μάχην του Δημοψηφίσματος, διά την εθνικήν μας αποκατάστασιν, διά την Ενωσιν με την αθάνατον Μητέρα Ελλάδα». Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως πως την εγκύκλιο και τη θέση της Εκκλησίας στήριξε ιδιαίτερα και το ΑΚΕΛ.
«Κυπριακέ λαέ, καλείσαι όπως ηνωμένος και αδιάσπαστος επιτελέσεις και τώρα το προς την δούλην πατρίδα σου καθήκον μετ' ενθουσιασμού. Δι' Ενωσιν και μόνον Ενωσιν ηγωνίσθης επί τόσα έτη. Ενωσιν και μόνον Ενωσιν καλείσαι να επισφραγίσεις διά της ψήφου σου. Εμπρός Κύπριοι, όλοι εις τα επάλξεις διά την μάχην του Δημοψηφίσματος, διά την εθνικήν μας αποκατάστασιν, διά την Ενωσιν με την αθάνατον Μητέρα Ελλάδα». Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως πως την εγκύκλιο και τη θέση της Εκκλησίας στήριξε ιδιαίτερα και το ΑΚΕΛ.
- Ο τρόπος
Το δημοψήφισμα, διαφοροποιείτο από τα σημερινά της μυστικής ψήφου, καθώς στην ουσία αποτελούσε τη συλλογή υπογραφών στις 15 και 22 Ιανουαρίου 1950. Χαρακτηριστικό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι η συλλογή των υπογραφών έγινε έξω από τις εκκλησίες. Οι επιλογές των συμμετεχόντων ήταν δύο σε δύο διαφορετικά έντυπα:
«ΑΞΙΟΥΜΕΝ, ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ή «ΕΝΙΣΤΑΜΕΘΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ».
Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι συμμετέχοντες υπέγραφαν τέσσερις φορές. Συνολικά υπέγραψαν 215.108 άτομα από το σύνολο των 224.757 Ελλήνων της Κύπρου που είχαν δικαίωμα υπογραφής, ποσοστό 95,7%. Υπέρ υπέγραψαν και Τουρκοκύπριοι παρότι η ηγεσία τους ήταν ενάντια στην προοπτική της Ένωσης.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι συμμετέχοντες υπέγραφαν τέσσερις φορές. Συνολικά υπέγραψαν 215.108 άτομα από το σύνολο των 224.757 Ελλήνων της Κύπρου που είχαν δικαίωμα υπογραφής, ποσοστό 95,7%. Υπέρ υπέγραψαν και Τουρκοκύπριοι παρότι η ηγεσία τους ήταν ενάντια στην προοπτική της Ένωσης.
Στις 29 Ιανουαρίου, η Ιερά Σύνοδος ανακοίνωσε τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος: «Πανηγυρικώς ούτω και θριαμβευτικώς διετρανώθη και ενώπιον πάντων, ενώπιον Κυβερνήσεων και λαών, διεκηρύχθη η μοναδική, ομόθυμος, στερεά και αδάμαστος θέλησις του Ελληνικού Κυπριακού λαού... όπως ενωθή μετά της ελευθέρας Μητρός Ελλάδος».
Το δημοψήφισμα του 1950 ήταν η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια για διεθνοποίηση του θέματος. Σημαντικό είναι πως πέραν του ότι ήταν η μοναδική φορά που Εκκλησία και ΑΚΕΛ είχαν κοινό πολιτικό στόχο, ήταν μια πρωτοβουλία είχε παλλαϊκή υποστήριξη.
πηγη Καθημερινή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου